Zijn je collega's gevoelig?

Jaren geleden gaf ik een korte training met een mannelijke collega die ik nooit van gevoeligheid had verdacht. Hij was van de inhoud, niet van het gevoel. Hij trad altijd zakelijk en doortastend op. In de voorbereiding van die training vertrouwde ik hem toe dat ik gevoelig was. Tot mijn grote verbazing antwoordde hij: “Ik ook”. Ik begreep er even niets van. Hij leek zo anders dan ik. Vanaf toen ging ik erop letten. Ik vroeg het aan meer mensen: "Ervaar jij jezelf als gevoelig?" Het antwoord is altijd JA. We gaan alleen allemaal anders met onze gevoelens om. Als iemand heel anders reageert dan jij, herken je misschien niet zijn of haar gevoeligheid.

Wat doen we met onze gevoeligheid? Een grote eyeopener had ik toen mijn vader begon te dementeren. Ik kon nog prima een gesprek met hem voeren. Hij functioneerde nog behoorlijk en was nog samenhangend. Hij was alleen wat vergeetachtig (in zijn beleving). Toch veranderden er kleine dingen. Er kwamen bijv langzamerhand meer verhalen los over zijn jeugd. Zijn aandacht verbleef steeds meer in het verleden. Op een dag stelde ik hem een vraag over de dood van zijn vader, die onverwachts was gestorven toen mijn vader net vier jaar was. Hij had het gevoel vanaf toen als enige zoon (met drie oudere zussen) voor zijn moeder te moeten zorgen. Toen ik mijn vraag stelde, begon mijn vader plotseling te huilen. Dat had ik hem nog nooit zien doen. Het verdriet over zijn vader kwam los. Hij veranderde in een klein jongetje en snikte “Ik houd me wel groot, maar ik ben niet groot. Ik ben een bang moederskindje”. Ik ging hem eindelijk begrijpen.

Mijn vaders leven draaide om kennis en de kerk. Hij liet zich moeilijk kennen, creëerde afstand met zijn informatie en hij betoonde zich onaanraakbaar. Contact met hem ging altijd maar over feiten. Het lukte moeilijk van mens tot mens. Mijn vader was zijn hele leven bezig geweest zich groot te houden en zijn gevoeligheid niet te tonen. Hij bleek zó gevoelig dat hij een metershoge muur had gebouwd om die gevoelens in te dammen, want hij kon geen plek geven aan zijn grote verdriet als klein kind, noch aan de veranderingen in zijn leven die daar het gevolg van waren. Het werd een gewoonte om zich groot te houden. Het kleurde zijn leven. En dat van ons, zijn vrouw en kinderen. Ook bepaalde het de manier waarop hij zijn werk deed.

Voor mij is het een gegeven dat iedereen gevoelig is. We uiten (of verstoppen) het alleen allemaal anders. We kunnen niet niet voelen, net zo min als we niet niet kunnen communiceren. Als we niets voelen zijn we ofwel tijdelijk heel gefocust, of we verdoven ons gevoel. Verdoofd gevoel is niet weg. We hebben er alleen geen contact mee.

Gevoel is informatie die bedoeld is om bij te dragen aan ons welzijn. Gevoel wil gehoord worden. Emoties willen geuit worden. Als wij ze niet uiten, dan gaan ze hun eigen gang. Ze overvallen ons op onverwachte momenten waarop we (over)gevoelig reageren. We ontploffen, we barsten uit, we klappen dicht, we blokkeren, trekken ons terug. We belanden in conflicten. Omdát we overvallen worden door onze gevoelens, vinden we ze lastig. Het bevestigt ons idee dat ze er niet zouden moeten zijn en we stoppen ze nog verder weg. Op de werkvloer noemen we dat 'professioneel gedrag'.

Voor iemand zelf lijkt zijn weggestopte gevoel misschien afwezig. Voor anderen is het voelbaar. Er hangt een wolk om zo iemand heen. Wij reageren op die energetische lading, ook als we ons daar niet bewust van zijn. Er komt geen analyse aan te pas. Het is een rechtstreeks zintuiglijke ervaring. Wij hebben allen als klein kind al geleerd stemmingen te herkennen en erop te reageren, lang voordat we woorden leerden gebruiken. Die vaardigheid zit in ons systeem.

Het is eigenlijk onmogelijk om inhoud los te koppelen van gevoel. Als er op de werkvloer alleen maar over de inhoud gesproken wordt, krijgen we ook een gevoelsboodschap mee, nl dat gevoel onbelangrijk is en geen rol mag spelen. Ondertussen speelt ons gevoel een enorme rol. Het bepaalt of we iemand vertrouwen, of iemand ons ergert of we ons terug trekken, of we prettig samen werken met iemand.

Positieve gevoelens geven vleugels. Negatieve gevoelens kosten bakken energie. Ze leiden tot weerstand, geroddel, geklaag, werken met tegenzin, het ontlopen van mensen. Die energie wordt niet aan het werk zelf besteed. Dat verlies van energie kan binnen het geheel leiden tot stroeve samenwerking, gebrek aan innovatie en creativiteit. Binnen één persoon kan het leiden tot overspannenheid of ziekte.

De drempel om over gevoelens te praten ligt vaak hoog. Pas als we over onze grenzen zijn gegaan voelen we de noodzaak om iets aan te kaarten. Als gevoelens een integraal onderdeel zijn van het werk, zien we wrijvingen en grenzen veel eerder aankomen.

Ik zie enorme zakelijke kansen als we bewust leren voelen. Gevoel is als een innerlijke thermometer.We hebben beter contact met ons lichaam, we hebben in de gaten waar we energie van krijgen en wanneer we energie verliezen. Contact met onze gevoelens is een voorwaarde om ons te kunnen verbinden met anderen - zowel met collega's, als met burgers. Voelen is een belangrijk deel van ons menselijk potentieel. Als we ons voor gevoel afsluiten kunnen we waarschijnlijk nog steeds functioneren. Leven is al ons potentieel gebruiken: hoofd, hart, lichaam en ziel.

PS Voor wie als ambtenaar met burgers te maken heeft, is bewust voelen een noodzaak. In een andere blog meer hierover.