Vrij om te kiezen

Balans intrigeert me. Wat is in-balans-zijn eigenlijk? Het heeft in ieder geval te maken met lekker in mijn vel zitten. Ook met gezond en vitaal zijn. Ik kom te weten of ik in balans ben door te voelen. Mijn lichaam geeft me daar informatie over. Ik kan voelen of ik energie heb, of ik helder ben, of ik in harmonie ben met mijn omgeving. Als ik in balans ben, ben ik vrolijk maar niet hyper. Misschien ben ik rustig, maar niet moe. Als ik me goed voel ben ik in balans….

Of is het gemakkelijker om te constateren wanneer ik uit balans ben? Dat is herkenbaarder. Dan ben ik ziek, geïrriteerd, prikkelbaar, chagrijnig, futloos. Het leven confronteert me met situaties die niet lekker lopen. Ik ga oordelen over mezelf en anderen. Voor mij is dat een teken om de blik naar binnen te richten. Ik weet dat ik een schakel ben in al die situaties. Ik ga op zoek naar mijn eigen aandeel. De kunst is om dat neutraal en objectief te doen, zonder mezelf verwijten te maken.

Begrijpen wat er aan de hand is, is stap 1. De volgende stap is kiezen om er iets aan te doen. Kiezen om mijn balans te herstellen. Kiezen lijkt makkelijk. We leven immers in een vrij land. We zijn dus vrij om te kiezen. We denken dat we de regie over ons leven hebben. En natuurlijk, dat is ook zo. We worden over het algemeen door niemand belemmerd.

Ben ik wel zo vrij? Wie in mij maakt de keuzes? Wie in mij bepaalt mijn gedrag? Dat klinkt misschien als een rare vraag, alsof ik het niet ben die de keuzes maakt. Wie maakt ze anders? Toch kan het voelen alsof ik het niet zelf doe. Veel van mijn handelingen (en zelfs ook gedachten en gevoelens) gaan op de automatische piloot. De grootste obstakel voor verandering ben ik vaak zelf. Mijn routines gooien roet in het eten. Ik onderschat de macht van mijn gewoonten.

Ik wil gezonder leven. Ik wil afvallen, minder snoepen en minder vet eten. Ik wil niet meer zoveel drinken of juist meer sporten. Ik ben zelfdegene die bepaalt wat ik in mijn mond stop. Ik word niet gevoerd. Dus dat heb ik in de hand. Het zijn mijn keuzes.

Maar dan… ik heb al weer een glas wijn ingeschonken terwijl ik zou stoppen. En ik drink het op. Die reep chocola is ook achter mijn kiezen verdwenen. Het gebeurde gewoon. Wie in mij deed dat? Waar was degene die de keuze voor gezondheid had gemaakt toen het mij ‘overkwam’?

Ik kies, beslis en handel veel minder bewust dan ik denk te doen. Lang niet al mijn handelingen zijn weloverwogen. Mijn lichaam reageert sneller op stimuli dan mijn bewustzijn. Mijn lichaam signaleert gevaar (zie het stuk ‘achtergrond van stress’ op deze website) en dan is het angst die me doet vechten, vluchten of verstijven. Ook andere emoties zetten me in no time aan tot handelen.

Ik ben blij met de meeste routines in mijn lichaam, anders zou ik overal over na moeten denken. Mijn lichaam onthoudt de toetsen van mijn toetsenbord. Mijn lichaam weet waar de rem zit in mijn auto. Maar mijn lichaam weet dus ook dat ik chocola erg lekker vind.

Daarnaast zijn er nog de collectieve gewoonten en overtuigingen. Feestjes zijn pas leuk met zoetigheid en alcohol. Iedereen snoept, iedereen drinkt. Iedereen werkt over. Iedereen zit op Facebook. Iedereen besteedt veel tijd aan zijn smartphone. Iedereen ...

Het herstellen van balans vraagt om het doorbreken van patronen. Dat kost meer inspanning dan één bewust keuzemoment. Het vraagt om oplettendheid en observatie van mijn gedrag. Het is nodig om mijn automatische piloot te stoppen voordat hij in actie komt. Als ik mijn aandacht er niet bij heb, val ik zo weer terug. Erkenning van mijn patroon helpt daarbij. Boosheid, als ik toch weer een terugval heb, helpt me niet. Boosheid roept eerder verzet op. Dan ga ik, om mezelf te troosten, nog een stukje chocola nemen.

Het doorbreken van mijn gedrag vraagt om een helder doel voor ogen en liefde voor mezelf.